Właściwość miejscowa

W procesie rozróżnia się właściwość miejscową ogólną (dla większości spraw) i szczególną (dla niektórych kategorii spraw), w ramach zaś tej ostatniej – właściwość przemienną i wyłączną.

Właściwość ogólną określa się według osoby pozwanego. Jeśli jest on osobą fizyczną, powództwo wytacza się przed sąd pierwszej instancji, w którego okręgu ma miejsce zamieszkania, które z kolei określa się według przepisów kodeksu cywilnego (art. 27 k.p.c. w zw. z art. 25-28 k.c.). Jeżeli pozwany nie ma miejsca zamieszkania w Polsce, ogólną właściwość oznacza się według miejsca jego pobytu w Polsce (niekoniecznie przy tym stałego, lecz choćby przejściowego, np. w szpitalu lub w areszcie), a gdy nie jest ono znane lub nie znajduje się w Polsce – według ostatniego miejsca zamieszkania w Polsce (art. 28 k.p.c.). Natomiast powództwo przeciwko osobie prawnej lub innemu podmiotowi nie będącemu osobą fizyczną, wytacza się według miejsca ich siedziby (art. 30 k.p.c.).

Jednakże powództwo przeciwko Skarbowi Państwa wytacza się według siedziby państwowej jednostki organizacyjnej, z której działalnością wiąże się dochodzone roszczenie (art. 29 k.p.c.). Chodzi tutaj o jednostki

administracyjnego podziału terytorialnego lub przedsiębiorstwa i zakłady nie mające wyodrębnionej osobowości prawnej, a pozostające w gestii Państwa (art. 34 i 441 k.c.). Także powództwo przeciwko państwowej osobie prawnej, której działalność obejmuje całe terytorium Państwa, wytacza się według siedziby jej jednostki organizacyjnej, z której działalnością wiąże się dochodzone roszczenie.