Wyłączenie sędziego sąd

Sędzia, co do którego zachodzą przyczyny wyłączenia z mocy samej ustawy albo który żąda wyłączenia go od udziału w sprawie, powinien zawiadomić sąd, kierując odpowiednie pismo do prezesa sądu, w którym sprawa się toczy, o podstawie wyłączenia i wstrzymać się od udziału w sprawie, a więc od podejmowania w niej jakichkolwiek czynności (art. 51 w zw. z art. 48 i 49 k.p.c.). Sędzia, co do którego złożony został wniosek o wyłączenie, nie powinien w zasadzie podejmować w sprawie żadnych czynności, i to bez względu na to, jakie są perspektywy uwzględnienia tego wniosku, może jednakże – aż do chwili prawomocnego rozstrzygnięcia kwestii wyłączenia – spełniać tylko czynności nie cierpiące zwłoki, np. w zakresie zabezpieczenia powództwa (art. 50 § 3 k.p.c.). O wyłączeniu sędziego – zarówno z mocy samej ustawy, jak i z przyczyn objętych żądaniem sędziego lub wnioskiem strony o jego wyłączenie – orzeka sąd, w którym sprawa się toczy, a gdyby sąd ten nie mógł wydać postanowienia wskutek braku dostatecznej liczby sędziów (uwzględniając także sędziów orzekających w sprawach karnych) -sąd nad nim przełożony (art. 52 k.p.c.). Sądem przełożonym nad sądem rejonowym jest sąd wojewódzki, a nad sądem wojewódzkim – sąd apelacyjny, nad tym ostatnim zaś – Sąd Najwyższy. Oczywiście, w składzie sądu nie może uczestniczyć sędzia, którego dotyczy kwestia wyłączenia. Nie jest także dopuszczalne delegowanie sędziów wyłącznie do rozstrzygnięcia o wyłączeniu sędziego w sądzie, w którym sprawa się toczy. Możliwe jest natomiast delegowanie do tego sądu sędziów w celu skompletowania składu trzyosobowego. Sąd, w którym sprawa się toczy, właściwy jest do orzekania o wyłączeniu sędziego także wtedy, gdy jednocześnie wchodzi w grę kwestia odrzucenia pozwu. Wydanie orzeczenia musi być poprzedzone złożeniem przez sędziego, którego wniosek dotyczy, wyjaśnienia co do istnienia przyczyny wyłączenia.