Kształtowanie wiedzy zawodowej

Efektywność metodycznej pracy sędziego przy rozpoznawaniu spraw cywilnych zależy w decydującej mierze od stałego podnoszenia kwali-fikacji zawodowych. Zakres wiedzy zawodowej sędziego musi być szczególnie rozległy, obejmuje bowiem zarówno znajomość i umiejętność stosowania prawa według aktualnego jego stanu, jak i znajomość aktualnych, podstawowych problemów społecznych, gospodarczych i politycznych.

Przepisy prawa cywilnego regulujące stosunki społeczne – najczęściej stosunki osobowe i majątkowe jednostki – ulegają zmianom na skutek wydawania nowych przepisów w miarę rozwoju stosunków społecznych. Dotyczy to także, aczkolwiek w znacznie mniejszym stopniu, przepisów proceduralnych. W odniesieniu do obu kategorii tych przepisów następuje nierzadko zmiana sposobów i zasad ich wykładni oraz stosowania, kształtuje się nowa w tym względzie praktyka sądowa, wzbogacana zostaje stale nauka prawa i postępowania cywilnego.

Stosowanie przez sędziego prawa wymaga od niego także znajomości ustalonych zwyczajów społecznych oraz zasad współżycia społecznego, do których nawiązują niekiedy wprost liczne przepisy prawa cywilnego (np. art. 5, 56, 65 i 1 k.c.), rozumienie pojęcia interesu społecznego lub interesu społeczno-gospodarczego jako przesłanek wykładni funkcjonalnej niektórych przepisów prawa i postępowania cywilnego (np. art. 894 § 2 i art. 144 k.c., art. 624 k.p.c.), posiadania odpowiedniego zasobu doświadczenia życiowego. Zasady doświadczenia życiowego, rozumiane jako wyniki ogólnoludzkiego doświadczenia (jak również specjalne wiadomości z zakresu poszczególnych nauk), mają pomóc sędziemu w ustaleniu okoliczności sprawy, przy czym mogą być one także przedmiotem dowodzenia w sprawie.