Udział prokuratora w procesie

– wytoczenie powództwa (przez wniesienie pozwu)

– wstąpienie do toczącego się już procesu.

W sprawach niemajątkowych z zakresu prawa rodzinnego prokurator może wytoczyć powództwa w .wypadkach wskazanych w ustawie, a mianowicie: w sprawach o unieważnienie oraz ustalenie istnienia lub nieistnienia małżeństwa, o ustalenie lub zaprzeczenie pochodzenia dziecka, 0 unieważnienie uznania dziecka, o rozwiązanie przysposobienia (art. 7 1 448 k.p.c. w zw. z art. 22, 86, 127 k.r.o,) nie może natomiast wytoczyć powództwa o rozwód.

Gdy prokurator wytacza powództwo na rzecz oznaczonej osoby (fizycznej lub prawnej, czy też innego podmiotu), powinien ją wskazać w pozwie, tj. wymienić jej imię i nazwisko lub nazwę oraz adres (art. 55 k.p.c.). Nie dotyczy to spraw niemajątkowych z zakresu prawa rodzinnego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. W sprawach o ustalenie ojcostwa prokurator wskazuje w pozwie dziecko, na rzecz którego wytacza powództwo (art. 454 § 1 k.p.c.). W innych sprawach z powództwa prokuratora na rzecz oznaczonej osoby, co do której kodeks nie określa wyraźnie strony pozwanej, prokurator obowiązany jest pozwać osoby, które byłyby pozwane, gdyby pozew wniosła dana osoba.

Osoba, na rzecz której prokurator wytoczył powództwo, może w charakterze powoda wstąpić do sprawy w każdym jej stanie, a więc nawet po zamknięciu rozprawy zarówno w pierwszej, jak i drugiej instancji, jednakże

przed wydaniem wyroku w każdej z nich. Jest to szczególny wypadek przekształcenia podmiotowego procesu, w związku z czym do udziału prokuratora w sprawie stosuje się odpowiednio przepisy o współuczestnictwie jednolitym (art. 56 w zw. z art. 73 § 2 k.p.c.). Wynika stąd, że osoba, na rzecz której prokurator wytoczył powództwo, nie może np. swobodnie dysponować swoim roszczeniem i zrzec się go bez zgody prokuratora. Tym bardziej nie może dysponować przedmiotem procesu osoba, która nie wstąpiła do sprawy w charakterze powoda. Przed wstąpieniem do sprawy może ona jedynie podejmować czynności procesowe zmierzające do zrealizowania tego uprawnienia.

Gdy prokurator wytoczył powództwo na rzecz określonej osoby, nie może on samodzielnie rozporządzić przedmiotem sporu, także wtedy, gdy działa sam w procesie, bez współuczestnictwa rzeczywistego powoda nie ma on bowiem w takiej sytuacji samodzielnego stanowiska w procesie.

Jeżeli prokurator, wytaczając powództwo, nie działa na rzecz oznaczonej osoby, ma w procesie samodzielne stanowisko strony procesowej, wnosi bowiem pozew przeciwko wszystkim osobom będącym stronami stosunku prawnego, którego dotyczy powództwo (art. 57 k.p.c.) np. powództwo o unieważnienie małżeństwa jest wniesione przeciwko obu małżonkom. Prokurator zatem ma w tych wypadkach uprawnienie do samodzielnego rozporządzania przedmiotem sporu.