Wyznaczenie innego sądu

Ze względu konieczności lub celowości może mieć zastosowanie właściwość delegacyjna polegająca na wyznaczeniu z reguły przez sąd przełożony lub sąd wyższej instancji innego sądu niż ten, który byłby właściwy do rozpoznania danej sprawy według właściwości miejscowej określonej przepisami ustawy lub umową prorogacyjną. Dochodzi w związku z tym do wyłączenia ogólnej zasady trwałości powiązania sprawy z sądem właściwym.

Jeżeli w procesie sąd właściwy nie może z powodu określonej przeszkody rozpoznać sprawy lub podjąć innej czynności, sąd nad nim przełożony wyznaczy inny sąd (art. 44 k.p.c.).

Wyznaczenie może nastąpić na wniosek strony – zarówno przed, jak i po wytoczeniu powództwa, natomiast z urzędu – po wszczęciu procesu. Przed wytoczeniem powództwa strona może złożyć wniosek wprost w sądzie przełożonym, jeśli natomiast zamieści go w pozwie lub złoży po jego wytoczeniu, zostanie on przedstawiony wraz z aktami sprawy sądowi przełożonemu przez sąd właściwy gdy zaś sąd ten zwraca się z urzędu do sądu przełożonego o wyznaczenie innego sądu? wydaje stosowne postanowienie. Sądem przełożonym nad sądem rejonowym jest sąd wojewódzki, a nad sądem wojewódzkim – sąd apelacyjny. Sądem innym powinien być sąd równorzędny, a więc tego samego rzędu, w zasadzie

podległy sądowi wyznaczającemu odstępstwo zaś od tej reguły usprawiedliwiać mogą tylko szczególne względy praktyczne.

Przeszkody, z powodu których sąd właściwy nie może przystąpić do rozpoznania sprawy, wynikają zazwyczaj z faktu, że nastąpiło wyłączenie wszystkich sędziów danego sądu. Mogą ponadto wystąpić przeszkody, których uwzględnienie będzie graniczyło ze względami celowości. Może np. wystąpić konieczność przeprowadzenia w całości obszernego postępowania dowodowego bezpośrednio przez sąd rozpoznający sprawę na terenie innego, odległego okręgu sądowego, co pociągnie za sobą nadmierną stratę czasu sędziów sądu właściwego oraz nadmierne koszty.

W sytuacji, gdy wyznaczenie innego sądu nastąpiło już po wszczęciu postępowania w sądzie właściwym, czynności dokonane w tym sądzie pozostają w mocy (art. 200 § 3 k.p.c.).

Wyznaczając inny sąd już po wszczęciu procesu, sąd przełożony przekazuje mu wprost akta sprawy, doręczając jednocześnie odpis swego postanowienia sądowi dotychczas właściwemu (aby mógł on dokonać odpowiedniego zapisu w swoich księgach).