Wstępne badanie pozwu

– jeżeli droga sądowa jest niedopuszczalna (istnieje domniemanie tej drogi, z której wyłączone są sprawy cywilne podlegające sądom szczególnym, a także innym organom – na podstawie przepisów szczególnych)

– jeżeli o to samo roszczenie pomiędzy tymi samymi stronami sprawa jest w toku (nie można w toku sprawy, a więc po zawiśnięciu sporu, wytoczyć nowego powództwa o to samo roszczenie)

– jeżeli sprawa o to samo roszczenie pomiędzy tymi stronami została już% prawomocnie rozstrzygnięta (powaga rzeczy osądzonej), tj. zakończony został ostatecznie konkretny spór i wykluczone jest ponowne rozpoznanie tej samej sprawy przez jakikolwiek sąd

– jeżeli jedna ze stron (osoba fizyczna lub prawna, także organizacja społeczna uprawniona do działania w procesie, choćby nie miała osobo-

– jeżeTTpowod ~mena zdolności procesowej (zdolności do podej-mowania czynności procesowych, mających na celu m.in. wszczęcie procesu), a nie działa za niego przedstawiciel ustawowy albo jeżeli w składzie jednostki organizacyjnej, będącej powodem, zachodzą braki uniemożliwiające jej działanie (brak organu powołanego do działania w jej imieniu)

– jeżeli zachodzi brak jurysdykcji krajowej, a więc brak jest przepisów ustawy lub postanowienia umowy ustanawiającego jurysdykcję sądów polskich albo gdy istnieją wprawdzie takie przepisy lub umowa, lecz z mocy szczególnego przepisu jurysdykcja jest wyłączona (np. według art. 1111 k.p.c.).

Brak bezwzględnej przesłanki procesowej jest brany z urzędu pod uwagę (art. 202 i 1099 k.p.c.). Przewodniczący kieruje sprawę na posiedzenie niejawne (art. 199 § 3 k.p.c.), zarówno gdy stwierdzi tego rodzaju brak – w celu odrzucenia pozwu przez sąd postanowieniem, jak i wówczas, gdy ma jedynie wątpliwości, czy brak ten rzeczywiście istnieje – w celu rozważenia tej kwestii przez sąd.

Na skutek braku zdolności sądowej jednej ze stron albo braku zdolności procesowej powoda i niedziałania przedstawiciela ustawowego lub nie-właściwego składu organów jednostki organizacyjnej będącej powodem, uniemożliwiającego jej działanie, sąd odrzuci pozew dopiero wówczas, gdy braki te nie będą uzupełnione zgodnie z przepisami kodeksu (art. 199 § 2 k.p.c.), ponieważ przede wszystkim należy dążyć do ich usunięcia (art. 70-71 k.p.c.). Sąd (a nie przewodniczący) w drodze postanowienia powinien wyznaczyć powodowi odpowiedni termin do uzupełnienia braku, który da się uzupełnić, i dopiero po bezskutecznym upływie terminu pozew odrzucić w wypadku zaś braku ustawowego przedstawiciela, którego ustanowienie powinno nastąpić z urzędu, sąd zamiast wyznaczania terminu do uzupełnienia braku powinien zwrócić się do właściwego sądu opiekuńczego o ustanowienie takiego przedstawiciela (dla małoletniej osoby fizycznej nie pozostającej pod władzą rodzicielską lub dla osoby pełnolet-

niej ubezwłasnowolnionej). Sąd może jednak dopuścić (postanowieniem) tymczasowo do czynności stronę nie mającą zdolności sądowej lub procesowej albo osobę nie mającą należytego umocowania, z zastrzeżeniem, że przed upływem wyznaczonego terminu braki te będą uzupełnione, a czynności zatwierdzone przez powołaną do tego osobę. Jest to wskazane zwłaszcza wtedy, gdy istnieją widoki na uzupełnienie braków w wyznaczonym terminie.