Zawieszenie postępowania

Normalny bieg procesu cywilnego może zostać zatamowany na skutek różnych zdarzeń mających najczęściej charakter przejściowy, gdyż ich wpływ na postępowanie może zostać następnie usunięty przez określone czynności procesowe sądu lub strony. W takiej sytuacji dochodzi do zawieszenia postępowania, które nie niweczy celu procesu, jakim jest merytoryczne rozpoznanie sprawy. Gdy jednak powyższe zdarzenia mają charakter trwały i ostateczny, a więc wymieniony cel procesu nie może zostać osiągnięty, zawieszenie postępowania prowadzi do jego umorzenia.

Rozróżnia się zawieszenie postępowania w ścisłym tego słowa znaczeniu, gdy przyczyny zawieszenia są od woli stron niezależne (np. ze względu na prejudycjalność), oraz tzw. spoczywanie procesu, gdy zawieszenie postępowania następuje wskutek zgodnego wniosku stron lub ich bezczynności. W zależności od przyczyn, zawieszenie postępowania (z urzędu lub na wniosek) jest obligatoryjne albo fakultatyw- n e. Może ono nastąpić wskutek podjęcia decyzji przez sąd albo z mocy samego prawa. W razie zaprzestania czynności przez sąd wskutek siły wyższej (np. klęski żywiołowej) postępowanie z mocy prawa ulega zawieszeniu ze skutkiem od chwili zaprzestania czynności (art. 173 k.p.c.).

– 1. Sąd obowiązany jest z urzędu zawiesić postępowanie:

– w razie śmierci strony lub jej przedstawiciela ustawowego, utraty przez nich zdolności procesowej, utraty przez stronę zdolności sądowej lub utraty przez przedstawiciela ustawowego charakteru takiego przedstawiciela

– jeżeli w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej stroną istnieją braki uniemożliwiające jej działanie

– jeżeli strona lub jej przedstawiciel ustawowy znajduje się w miejscowości pozbawionej wskutek nadzwyczajnych wydarzeń komunikacji z siedzibą sądu

– jeżeli w stosunku do strony zostało wszczęte postępowanie upadłościowe, a spór dotyczy przedmiotu wchodzącego w skład masy upadłości.

W wypadkach wymienionych w punktach 1 i 2 zawieszenie ma skutek od chwili zdarzeń, które je spowodowały zdarzenia te jednak nie wstrzymują wydania orzeczenia, jeżeli nastąpiły po zamknięciu rozprawy (art. 174 k.p.c.).

Celem zawieszenia jest usunięcie braku dotyczącego podmiotów procesu, co (poza wypadkiem wymienionym w pkt 3) pociągałoby w zasadzie nieważność postępowania. Śmierć w toku sprawy jednego z powodów stanowi przyczynę zawieszenia postępowania tylko w wypadku łączącego ich współuczestnictwa jednolitego. W razie śmierci pełnomocnika procesowego postępowanie może toczyć się dalej dopiero po wezwaniu strony nie stawiającej się przy czym wezwanie należy jej doręczyć w miejscu rzeczywistego zamieszkania, zawiadamiając ją jednocześnie o tym zdarzeniu (nie ma zastosowania przepis art. 136 § 2 k.p.c.).

Sąd ponadto obowiązany jest zawiesić postępowanie na wniosek spadkobiercy, jeżeli powód dochodzi przeciwko niemu wykonania obowiązku należącego do długów spadkowych, a spadkobierca nie złożył jeszcze oświadczenia o przyjęciu spadku i termin do złożenia takiego oświadczenia jeszcze nie upłynął (art. 176 k.p.c.). Uprawnionym do złożenia wniosku w tego rodzaju sprawie jest pozwany spadkobierca natomiast uprawnienie to nie przysługuje powodowi, choćby miał on istotny interes w ostatecznym wyjaśnieniu i ewentualnym rozszerzeniu zakresu odpowiedzialności pozwanego, który do chwili przyjęcia spadku ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko ze spadku.