Skład sądu w procesie cywilnym kształtują dwie naczelne zasady wymiaru sprawiedliwości: zasada kolegialności i zasada rozpoznawania spraw z udziałem ławników istnieją jednak – w wypadkach ustawowo przewidzianych – odstępstwa od tych zasad (art. 5 i 7 u.s.p.). Natomiast w postępowaniu nieprocesowym obowiązuje odmienna zasada, według której większość spraw podlega rozpoznaniu przez sąd w składzie jednoosobowym.
Sprawy cywilne w znacznej mierze rozpoznają sądy rejonowe, których kompetencje terytorialne dostosowano do usprawiedliwionych potrzeb ludności. Sądy wojewódzkie rozpoznają środki odwoławcze od orzeczeń sądów rejonowych oraz rozpoznają pewne sprawy w pierwszej instancji (wymienione w § 7), środki odwoławcze zaś od ich orzeczeń (wydanych w pierwszej instancji) rozpoznają sądy apelacyjne.
Dla zapewnienia, bezstronności sądu prawo procesowe cywilne przewiduje wyłączenie – z określonych przyczyn – sędziego, którego udział w rozpoznaniu sprawy mógłby wywołać wątpliwości co do jego bezstronnego zachowania się.
Zagadnienia właściwości sądu i jego należytego składu aktualizują się już w chwili wszczęcia postępowania, tj. wniesienia pozwu (wniosku), z czym wiąże się obowiązek sądu podjęcia odpowiednich czynności i – z pewnymi wyjątkami dotyczącymi tzw. właściwości usuwalnej – pozostają aktualne aż do zakończenia postępowania. Kodeks przy tym przywiązuje duże znaczenie do uchybień procesowych z tym związanych (mogą one np. zostać objęte podstawami rewizyjnymi).
Najnowsze komentarze