Jako powoda, powstanie sytuacja przewidziana w art. 17 pkt 5 w zw. z art. 195 § 1 lub art. 196 k.p.c.).
W następstwie stwierdzenia niewłaściwości sądu dochodzi do przekazania sprawy (postanowieniem, które może zostać wydane także na posiedzeniu niejawnym) sądowi właściwemu (art. 200 § 1 k.p.c.). Przekazanie sprawy może nastąpić tylko w granicach właściwości sądowej, niedopuszczalne więc jest przekazanie sprawy – według właściwości – innemu organowi (z wyjątkiem przewidzianym w art. 464 k.p.c.). Nie istnieje przekazywanie spraw, a jedynie przekazywanie akt spraw między wydziałami tego samego sądu – zgodnie z wewnętrznym podziałem czynności.
Gdy współuczestnictwo w procesie jest niedopuszczalne (gdy brak jest przesłanek współuczestnictwa z art. 72 k.p.c.), sąd powinien rozpoznać sprawę, w której jest właściwy, pozostałe zaś sprawy (roszczenia) przekazać właściwym sądom.
Jeżeli sąd uznał się za niewłaściwy w wyniku sprawdzenia wartości przedmiotu sporu, a okazuje się, że jest kilka sądów właściwych, to przekaże on sprawę temu, który wskaże powód (art. 25 § 3 k.p.c.). Sąd wydaje zarządzenie, w którym wzywa powoda w określonym terminie do dokonania tej czynności po bezskutecznym upływie terminu sąd sam powinien dokonać wyboru sądu właściwego. W tym wypadku przekazania sprawy nie ma potrzeby ustalania wartości przedmiotu sporu, wystarczy ustalenie tej okoliczności w uzasadnieniu postanowienia o przekazaniu sprawy.
Sąd, któremu sprawę przekazano, związany jest postanowieniem o jej przekazaniu nie dotyczy to jednak przekazania sprawy sądowi wyższego rzędu, który w razie stwierdzenia swej niewłaściwości powinien przekazać sprawę innemu sądowi, który uzna za właściwy, nie wyłączając sądu przekazującego (art. 200 § 2 k.p.c.) w tym ostatnim wypadku sąd przekazujący, jako sąd niższy, będzie związany postanowieniem sądu wojewódzkiego. Dotyczy to również innego sądu niższego, jak również sądu tego samego rzędu, któremu sprawę przekazano. Wyłącza to możliwość dalszego przekazywania sprawy. W wypadku przekazania przez sąd rejonowy sprawy według właściwości rzeczowej sądowi wojewódzkiemu już po doręczeniu pozwanemu pozwu, sąd wojewódzki może wziąć z urzędu pod rozwagę swoją niewłaściwość, dającą się usunąć za pomocą umowy stron, tylko w stadium przygotowawczym, tj. do chwili nadania sprawie biegu w celu jej merytorycznego rozpoznania (w szczególności przez zawiadomienie stron o terminie rozprawy).
Czynności dokonane w sądzie niewłaściwym – przed przekazaniem sprawy – pozostają w mocy (art. 200 § 3 k.p.c.). Strony zatem nie mogą w zasadzie żądać ich powtórzenia (np. wskutek prowadzenia sprawy w niewłaściwym trybie) sąd właściwy jednak powinien uwzględnić taki wniosek, jeśli czynności w sądzie niewłaściwym dokonane zostały w taki sposób, że strona pozbawiona została możności obrony swych praw (a więc z innej, chociaż istotnej przyczyny, a nie dlatego, że dokonane zostały w sądzie niewłaściwym).
Ze swoistości postępowania nieprocesowego nie wynikają istotne różnice w stosunku do procesu, jeśli chodzi o przekazanie sprawy sądowi właściwemu, poza tą tylko, że zamiast „chwili wniesienia pozwu” należy podstawić „chwilę wszczęcia postępowania” (art. 506 k.p.c.).
Najnowsze komentarze