W razie niedoręczenia pod wskazanym adresem pozwanemu lub uczestnikowi postępowania pisma wszczynającego postępowanie, należy wezwać powoda lub wnioskodawcę do wskazania sądowi właściwego adresu i w tym celu wyznaczyć mu odpowiedni termin (§ 136 reg.).
Odrębne natomiast reguły obowiązują przy doręczaniu pism stronie, której miejsce pobytu nie jest znane, nie może bowiem w takiej sytuacji nastąpić doręczenie w jednym z opisanych sposobów (art. 143-147 k.p.c.). Jeżeli stronie takiej ma być doręczony pozew lub inne pismo procesowe, wywołujące potrzebę podjęcia obrony jej praw, doręczenie (do chwili zgłoszenia się strony, jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika) może być dokonane do rąk kuratora, którego ustanawia przewodniczący – w drodze zarządzenia – na wniosek osoby zainteresowanej (najczęściej strony przeciwnej, a także prokuratora lub organizacji społecznej), jeżeli uprawdopodobni ona, że miejsce pobytu strony nie jest znane. Kurator może zostać ustanowiony dla osoby indywidualnie oznaczonej, a nie np. dla spadkobierców osoby zmarłej. Nie można także uważać za nieznaną z miejsca pobytu osobę, której zgon – pomimo niesporządzenia aktu stanu cywilnego -jest niewątpliwy. W sprawach o roszczenia alimentacyjne, jak również w sprawach o ustalenie ojcostwa i o związane z tym roszczenia trzeba przeprowadzić dochodzenie dla ustalenia miejsca zamieszkania lub pobytu pozwanego.
Kuratorem, w miarę możności, powinna zostać ustanowiona osoba obeznana ze stanem spraw strony (np. osoba bliska), w razie zaś braku informacji o takiej osobie, można zwrócić się o wskazanie kandydata na kuratora do właściwego terenowego organu administracji państwowej (§ 137 reg.). W sprawie zawiłej lub wymagającej przygotowania prawniczego może być pożądane ustanowienie kuratorem adwokata. Przewodniczący obowiązany jest zarządzić umieszczenie odpowiedniego ogłoszenia, przez czas określony, o ustanowieniu kuratora w budynku sądowym i lokalu terenowego organu administracji państwowej wła-ściwego ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania lub pobytu osoby nieobecnej, a gdy nie jest ono znane – w lokalu organu właściwego ze względu na siedzibę sądu. O dacie wywieszenia ogłoszenia w budynku sądowym sekretariat powinien uczynić adnotację w aktach sprawy, do których też dołącza się zawiadomienie organu administracji o dokonaniu ogłoszenia (§ 142 reg.). Przewodniczący może ponadto w sprawie większej wagi (np. ze względu na znaczną wartość przedmiotu sporu) zarządzić zamieszczenie ogłoszenia w prasie.
Dopuszczalne jest także ustanowienie kuratora dla organizacji, która nie ma organu albo której organy nie są znane z miejsca pobytu. Chodzi tutaj zarówno o organizacje nie mające osobowości prawnej, a wyposażone w zdolność sądową, jak i o wszelkie organizacje mające lub nie mające osobowości prawnej. Nie dotyczy to natomiast organizacji społecznych, które działają w procesie dla obrony praw obywateli.
Z chwilą doręczenia pisma kuratorowi doręczenie staje się skuteczne. Sąd jednak może uzależnić skuteczność doręczenia od upływu oznaczonego terminu od chwili wywieszenia ogłoszenia. Ustanowienie kuratora bez należytego uprawdopodobnienia, że miejsce strony nie jest znane albo zaniechanie wymaganego obwieszczenia publicznego o ustanowieniu kuratora prowadzić może do nieważności postępowania wskutek pozbawienia strony możności obrony jej praw.
Najnowsze komentarze